به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آوای دیار ما، چهارشنبه‌سوری از جشن‌های ایرانی است که در شاهنامه فردوسی هم اشاره‌هایی درباره بزم چهارشنبه‌ای در نزدیکی نوروز وجود دارد که نشان‌دهنده کهن بودن جشن چهارشنبه‌سوری است.

واژه چهارشنبه‌سوری از دو واژه چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفته ‌است و سوری که به معنی سرخ است ساخته‌شده ‌است، چهارشنبه‌سوری جشنی نیست که وابسته به دین یا قومیت افراد باشد و در میان بیشتر ایرانی‌ها رواج دارد.

به‌هرحال در آخرین سه‌شنبه سال در گیلان هم مانند سایر استان‌ها آئین‌های خاصی اجرا می‌شود، در این شب اسپند، کندر، گلاب و شمع باید در خانه باشد، اسپند و کندر را دود می‌کنند، گلاب را به‌صورت خود می‌زنند و شمع را به نیت روشنایی روشن می‌کنند.

گیلانی‌ها خاکستر آتش‌افروز شب چهارشنبه‌سوری را صبح چهارشنبه پای درخت‌ها می‌ریزند و معتقدند که درخت‌ها بارور می‌شوند و کسانی که قصد زیارت اماکن متبرکه را دارند به نیت سفر از خانه خارج می‌شوند.

دور ریختن وسیله‌های کهنه و فرسوده زندگی در بیشتر مناطق ایران معمول است، رسم کوزه شکستن یا کوزه پرت کردن به کوچه به نیت دور کردن بلا در همه ایران عمومیت دارد.

گیلانی‌ها دختران دم‌ بخت را غروب چهارشنبه‌سوری با جارو از خانه بیرون می‌اندازند

در گیلان دختران دم‌ بخت را غروب چهارشنبه‌سوری با جارو می‌زنند و از خانه بیرون می‌اندازند، به این امید که تا سال بعد ازدواج کنند.

چهارشنبه‌سوری نه‌تنها در گیلان بلکه در تمامی نقاط ایران برجسته‌ترین و پرشورترین رسم در مجموعه رسم‌های مقدماتی نوروز است که مهم‌ترین عنصر آن آتش است و نامش هم برگرفته از شعله‌های آتش است.

سوری به معنی سرخی است و به همین دلیل در بسیاری از نقاط چهارشنبه سرخی نیز به آن می‌گویند، نام گیلانی چهارشنبه‌سوری گولی گولی چارشنبه است که هم سرخی گل‌ها وهم سرخی شعله‌های آتش را به همراه دارد.

درگذشته مراسم چهارشنبه‌سوری در نواحی مختلف گیلان با تفاوتی اندک اما شبیه به هم اجرا می‌شد و گاه شلیک تیر هم در برنامه جای داشت، گاهی هم به نیت برکت، یکی از اهالی با تبر به سمت درختی که بار نمی‌داد می‌رفت اما با ضمانت دیگران برای بار آوردن درخت در سال بعد، شخص تبر به دست از قصد خود منصرف می‌شد.

مردم گیلان شب چارشنبه سوری به‌طرف قبله در گوشه‌ای پشته‌های کاه می‌گذارند و هنگام غروب آتش می‌زنند سپس از روی آتش می‌پرند و می‌گویند گولی گولی چارشنبه همه مردم آن شب شادی کرده و عده‌ای با تفنگ شلیک می‌کنند و بعد در کنار سفره شام جمع می‌شوند، در سفره این شب باید هفت نوع خورش و خوردنی باشد.

مردم در گیلان به زبان‌های مختلف درد و بلایشان را روی شعله‌های آتش می‌ریزند:

گل گل چارشنبه، نکبت بشه دولت بیه

گول گول چارشنبه، به حق پنشنبه، نکبت بشو، شوکت بیه، زردی بشو، سرخی بیه

پس از پریدن از روی آتش ظروف شکستنی معیوب را دور می‌ریزند و دختران دم بخت را برای دقایقی از خانه بیرون می‌کنند تا در آن سال به خانه بخت بروند و ظرف آبی را هم که کنار آتش‌ها نهاده‌اند، به زمین می‌پاشند.

آب، دومین عنصر مهمی است که به اشکال مختلف در مراسم چهارشنبه‌سوری در گیلان حضور دارد. در اغلب نقاط شرق گیلان، چارشنبه سوری ظرف آبی از رودخانه یا چشمه به خانه می‌برند و برخی هم هنگام بردن آب کلامی هم حرف نمی‌زنند و این آب را لال آب می‌نامند و برای پخت برنج یا آشامیدن استفاده می‌کردند.

در برخی مناطق گیلان نیز خریدن آینه، اسفند و ماهی سفره هفت‌سین نوروز در شب چارشنبه سوری را خوش شگون می‌دانند به‌ویژه در رشت این کار را با آداب خاصی انجام می‌دهند.

علاوه بر اسفند، آینه، آجیل، سبزی و ماهی سفره هفت‌سین بسیاری از لوازم دیگر عید را هم شب چارشنبه سوری تهیه می‌کنند به همین دلیل بازار فروشندگان و بازارهای هفتگی در گیلان بسیار گرم است و بازار چارشنبه سوری حال و هوای خاصی دارد.

معمولاً بازار را چراغانی و آذین می‌بندند و هر فروشنده‌ای با شعر و ترانه‌ای به عرضه کالای خود می‌پردازد، بازارهای هفتگی پیش از نوروز را به هر روزی که منسوب باشد عید بازار می‌نامند.

فال گرفتن و خبرگیری از آینده نیز از رسم‌های چهارشنبه‌سوری در نقاط مختلف گیلان است.

رسم دیگر چهارشنبه‌سوری در گیلان قاشق زنی است که اگرچه امروزه بیشتر برای بچه‌ها جنبه تفریح و بازی دارد اما در اصل یک نوعی مراد خواهی بوده است، قاشق زنها با موادی که ضمن قاشق زنی جمع می‌کردند، آش می‌پختند و بین مردم تقسیم می‌کردند تا مرادشان برآورده شود.

بدون شک تمامی آئین‌ها و یادمان‌هایی که مردم ایران در هنگامه گوناگون بر پا می‌داشتند و بخشی از آن‌ها همچنان در فرهنگ این سرزمین پایدار شده است، با منش، اخلاق و خرد نیاکان ما درآمیخته بود و در همه آن‌ها، اعتقاد به پروردگار، امید به زندگی، نبرد با اهریمنان، در قالب نمادها، نمایش‌ها و آئین‌های گوناگون نمایشی گنجانده‌شده بود.

در پایان تاکید می‌کنیم رفتار خشونت‌آمیز و مغایر با عرف و منش جامعه نظیر آنچه امروزه تحت نام چهارشنبه‌سوری در جامعه ظهور و بروز پیدا می‌کند در هیچ‌کدام از این آئین‌ها دیده نمی‌شود.

و فراموش نکنیم کسانی که با منفجر کردن ترقه و پراکندن آتش سلامتی مردم را هدف می‌گیرند با تن دادن به رفتاری آمیخته به هرج‌ومرج روحی، آئین چهارشنبه‌سوری را به چهارشنبه سوزی تبدیل می‌کنند.

انتهای پیام/